ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΜΕΤΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ PHAICON24

Εν Αθήναις, την 21η Νοεμβρίου 2024,

Στην πόλη που η σοφία αναδείχθηκε ως υπέρτατη αξία, στον τόπο που γεννήθηκε η δημοκρατία, εκεί όπου, σύμφωνα με τον Άγιο Σωφρόνιο του Έσσεξ το ανθρώπινο πνεύμα έφθασε στην κορυφή των συλλήψεών του και τις εξέφρασε με τον έλληνα λόγο,

την ημέρα των Εισοδίων της Θεοτόκου, όπου η Παναγία διά της πίστεως και του προσωπικού παραδείγματος δίδαξε εν σιωπή το ανθρώπινο γένος πώς δει εαυτόν ετοιμάζειν Λόγον τον του Θεού δεχθήναι, πραγματοποιήθηκε το διεθνές συνέδριο με τίτλο: Τεχνητή Νοημοσύνη PHAICON 24 το οποίο διοργάνωσε το Ινστιτούτο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός, υπό την πνευματική και υλική στήριξη της Ι.Μ.Μ. του Βατοπαιδίου και το Γραφείο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τέσσερις ημέρες πλήρεις παραλλήλων συνεδριών με 115 συνέδρους από 18 χώρες του κόσμου και από όλο το φάσμα των επιστημών, συμπεριλαμβανομένων της πληροφορικής, της ρομποτικής, της γενετικής, της αστρονομίας, της ιατρικής, της φιλοσοφίας, της θεολογίας, της κοινωνιολογίας, της νομικής, της ψυχολογίας και της ποιμαντικής μέριμνας της Εκκλησίας.

Τα πεδία μελέτης υπήρξαν πολλά και τα επιστημονικά, φιλοσοφικά, θεολογικά και ποιμαντικά ενδιαφέροντα πολυεπίπεδα. Εξειδικευμένοι εισηγητές με διαφορετικές επιστημονικές και επιστημολογικές καταβολές, αλλά και με ποικίλες κοινωνικές και φιλοσοφικές προσλήψεις συνέβαλαν σε έναν πολυσύνθετο, πλην γόνιμο διάλογο.

Οι δυνατότητες και τα επιτεύγματα της τεχνητής νοημοσύνης, οι στοχεύσεις της ιδεολογίας του μετανθρωπισμού, οι επιδιώξεις του διανθρωπισμού, ο αποδομητικός δικαιωματισμός της κουλτούρας της αφύπνισης αποτέλεσαν πεδία έντονου προβληματισμού και διαλόγου. Το όλο εγχείρημα του συνεδρίου αποτέλεσε πρόκληση και πρόσκληση για την ανθρωπολογία και την ηθική της ορθόδοξης θεολογίας, καθώς και για τους κλάδους της φιλοσοφίας, ιδιαίτερα εκείνους που εξετάζουν τη σχέση του ανθρώπου με την επιστήμη και την τεχνολογία.

Υπήρξαν τοποθετήσεις σε ζητήματα ορολογίας και συζητήθηκαν οι έννοιες τεχνητή νοημοσύνη ή τεχνητή ευφυΐα, ρομποτική, μετανθρωπισμός και διανθρωπισμός, οι οποίες για το ευρύ κοινό δεν είναι έως τώρα εντελώς ξεκάθαρες. Οι σχετικές αναλύσεις και προσεγγίσεις αποδείχθηκαν εξόχως ενδιαφέρουσες και κατατοπιστικές.

Παρουσιάστηκαν τα επιτεύγματα της τεχνητής νοημοσύνης στη γενετική, την ιατρική, το πεδίο των εφαρμοσμένων τεχνολογιών, καθώς και στην καθημερινότητα με αναφορές στην ανάγκη θέσπισης κανόνων για ορθή χρήση, ώστε να αποφευχθούν οι δυσμενείς για τον άνθρωπο συνέπειες από την κατάχρηση ή παράχρησή της. Η συνετή πολιτική και νομική ρύθμιση της πολιτικής στα ζητήματα της τεχνητής νοημοσύνης αναδείχθηκε ως επείγουσα ανάγκη και έγιναν ιδιαίτερες αναφορές στις πρωτοβουλίες εντός της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Επισημάνθηκαν κοινωνικές και οικονομικές πτυχές της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης και κάθε παρέμβασης, που προωθείται από το μετανθρωπιστικό πνεύμα. Τονίσθηκε η πιθανότητα των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων, ως απότοκο της κυριαρχίας του κερδοσκοπικού πνεύματος της αγοράς. Το επιχειρείν σε αυτόν ειδικά τον τομέα χωρίς πνεύμα ευθύνης μπορεί να επιφέρει απρόβλεπτες συνέπειες και δυσεπίλυτα προβλήματα.

Εκφράστηκαν από ορισμένους εισηγητές αισιόδοξες απόψεις για τη συμπόρευση του ανθρώπου με την τεχνητή νοημοσύνη. Καταβλήθηκε επίσης προσπάθεια από άλλους να παρουσιαστεί ο διανθρωπισμός ως ένα ιδεολογικό κίνημα, το οποίο θα μπορεί να συμπορευθεί με τις χριστιανικές αξίες. Άλλοι υπήρξαν επικριτικοί απέναντι στην τάση αυτή και την προωθούμενη ανθρωπολογία της. Ορισμένοι υποστήριξαν ότι κάτω από τον μανδύα του μετανθρωπισμού υποκρύπτεται μία νέα μορφή θρησκείας.

In the realm of ethics, the attention was focused primarily on issues triggered by the woke culture and its “deconstructive rightsism” foundation. Extensive references were made to human rights, their interpretation, and the role they play in late modernity. Autonomy as the foundation of the ethical inquiry of modern humanism, and its evolution and impact on contemporary secular ethics, became a subject of thorough examination.

Στο θεολογικό επίπεδο οι εισηγητές εξέθεσαν με επάρκεια και σαφήνεια τις αρχές της ορθόδοξης ανθρωπολογίας ορίζοντας τον άνθρωπο ως κατ’ εικόνα και ομοίωσιν Θεού δημιούργημα, ως ψυχοσωματική οντότητα με δυνατότητα ελεύθερου αυτοπροσδιορισμού στην αιωνιότητα. Εμφατικά τονίσθηκε μέσα από την διδασκαλία του Οσίου Ιουστίνου του Τσέλιε ότι ενώ στην κοσμική σκέψη πάντων χρημάτων μέτρον είναι ο Άνθρωπος, για τους Χριστιανούς πάντων χρημάτων μέτρον είναι ο Θεάνθρωπος.

Το ευαγγελικό λόγιο του Χριστού ότι «άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς» αποτέλεσε τη βάση για την προσέγγιση των ζητημάτων φύλου, τα οποία προκύπτουν από την τρανς ατζέντα του διανθρωπισμού και της woke κουλτούρας. Η ιατρική άποψη που εκφράστηκε ότι ο άνθρωπος από την αρχή της γονιμοποίησής του λαμβάνει την ταυτότητα του φύλου του η οποία είναι είτε άρρεν είτε θήλυ, συνηγορεί στην τοποθέτηση ότι ο γάμος για την Εκκλησία είναι η ένωση ανδρός και γυναικός με σκοπό την επί γης ένωση και την κοινή πορεία προς τα έσχατα.

Από πλευράς ποιμαντικής ψυχολογίας τέθηκε το ερώτημα μήπως οι διανθρώπινες σχέσεις είναι διαταραγμένες πριν από την εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης και ενδεχομένως τώρα ήρθε η ώρα να το διαπιστώσουμε.

Το πεδίο εκείνο το οποίο τράβηξε το μεγαλύτερο ίσως ενδιαφέρον του ακροατηρίου, υπήρξε η ασκητική ανθρωπολογία της οποίας οι εισηγητές φώτισαν πολλές πτυχές. Ο άνθρωπος πλάσθηκε με τιμή της οποίας το βάθος πολλές φορές και ο ίδιος δεν το κατενόησε. Πηγή όλων των καλών και των κακών στον άνθρωπο είναι η βαθεία καρδία του και οι λογισμοί, οι οποίοι εξέρχονται από αυτήν. Από την καλλιέργεια των αγαθών ή των κακών λογισμών θα εξαρτηθεί η πορεία του ανθρώπου στην πνευματική ζωή, στην καθημερινότητά του και στο μέλλον του. Η ιερότητα ως έννοια που μπορεί να διαποτίσει το σύνολο της προσωπικής, αλλά και της κοινωνικής ζωής και να αγκαλιάσει όλη την ανθρωπότητα αναπτύχθηκε με ιδιαίτερα γόνιμο και ρωμαλέο τρόπο. Ο άνδρας και η γυναίκα έχουν ως κοινό στόχο τη θέωση και τη μετάβαση από το σαρκικό και ψυχολογικό επίπεδο στο οντολογικό και χαρισματικό. Αλλά και σε αυτήν την πορεία διατηρούν τα διακριτά χαρακτηριστικά τους τα οποία καταδεικνύον αφενός την ετερότητα και αφετέρου την ισοτιμία. Ο άνθρωπος έχει λάβει τη δυνατότητα να ξεφύγει από την παραμόρφωση της αμαρτίας και να μπορεί να καταστεί ταμείο των θείων δωρεών.

Οι διαπιστώσεις οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν είναι οι εξής:

1. 1. Ο μετανθρωπισμός, ο διανθρωπισμός είναι φαινόμενα, τα οποία επηρεάζουν και στο μέλλον θα επηρεάσουν περισσότερο το σύνολο της ατομικής και κοινωνικής ζωής. Ιδιαίτερα η κουλτούρα της αφύπνισης με την τρανς ατζέντα γίνεται το όχημα για την αντιστροφή αξιών και την διαστροφή εννοιών μέσα από την προβολή των πάσης φύσεως ατομικών επιθυμιών και κατώτερων παθών στο θεσμικό επίπεδο.
2. 2. Η θεολογία και η φιλοσοφία συναντούν το περί ανθρώπου ερώτημα πιο ισχυρό ίσως από ποτέ. Το νόημα της ύπαρξης θα βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο ενδιαφέροντος. Το ανθρωπολογικό πρότυπο που θα επιλέξουν οι κοινωνίες να ακολουθήσουν θα κρίνει και το μέλλον των ίδιων των κοινωνιών.
3. 3. Η απροθυμία ή αδυναμία ανταπόκρισης στο βαθιά αγαπητικό κάλεσμα του Δημιουργού από τα έλλογα κτίσματα εξηγεί εν μέρει την αποχριστιανοποίηση της σύγχρονης κοινωνίας. Σηματοδοτεί ωστόσο ένα βαρύ βιωματικό καθήκον σε όσους θελήσουν να δείξουν στον κόσμο την αυθεντικότητα της εκκλησιαστικής πρότασης. Το ζήτημα της ανθρωπολογίας έχει ανοίξει στην εφαρμοσμένη και ουσιαστική εκδοχή του και η απάντηση στην αυξανόμενη τεχνολογικοποίηση των ανθρώπινων προβλημάτων θα δοθεί μέσα από προτάσεις αυθεντικότητας του βίου.
4. 4. Τα καινοφανή ηθικά και ανθρωπολογικά ζητήματα από τον μετανθρωπισμό και την τεχνητή νοημοσύνη και οι προκλήσεις που γεννούν δεν θορυβούν ούτε τρομάζουν τους Χριστιανούς. Απλώς κρούουν τον κώδωνα της επαγρύπνησης και νήψης. Εδώ γενιέται ένα αίτημα προς την διοικούσα Εκκλησία: να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για την σύσταση ενός οργάνου – επιτροπής η οποία θα εξετάζει τα ζητήματα αυτά που με τόσο ενάργεια τέθηκαν στο παρόν συνέδριο.

Σεβασμιώτατοι, Σεβαστοί Πατέρες, αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,

Το πρώτο βήμα έγινε μέσα από αυτόν τον άθλο του διεπιστημονικού διαλόγου, στον οποίο όλοι και όλες κατά τις δυνάμεις μας συμβάλαμε τις ημέρες αυτές.

Ο διάλογος και η αναμέτρηση με τις προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης και του μετανθρωπισμού μόλις άνοιξε, για να συνεχιστεί.

The fruitful days of the PHAICON 24 conference will bear fruit through our collective participation in the Οι γόνιμες ημέρες του συνεδρίου PHAICON 24 θα καρποφορήσουν μέσα από τη συμμετοχή όλων μας στο ψηφιακό διεθνές παρατηρητήριο για τον μετανθρωπισμό και την τεχνητή νοημοσύνη, για το οποίο όλοι σας θα λάβετε πληροφόρηση. (PHAICON.NET), about which you will all receive information soon.

Σας ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας!

Νικόλαος Κόιος (Αναπληρωτής Καθηγητής ΑΠΘ - Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής PHAICON24)