ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Από τον ανθρωπισμό της Νεωτερικότητας και του Διαφωτισμού πήγασε η μεγάλη εμπιστοσύνη στην δύναμη της ανθρώπινης λογικής και στις δυνατότητες του ανθρώπινου πνεύματος να καθορίζει όχι μόνον την πορεία της ζωής του, αλλά και τους αξιακούς του κώδικες.

Όσα ακολούθησαν τον εικοστό αιώνα δεν επιβεβαίωσαν την ανθρωπολογική αισιοδοξία της νεωτερικότητας. Παρά τα σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα και τις κοινωνικές κατακτήσεις η ανθρωπότητα βγήκε βαθειά τραυματισμένη από δύο παγκοσμίους πολέμους, από ολοκαυτώματα, γενοκτονίες, εθνοκαθάρσεις, διχασμούς, ολοκληρωτικά καθεστώτα, ψυχρό πόλεμο.

Οι σύγχρονες κοινωνίες αναγνώρισαν την ανάγκη της συμπόρευσης της επιστήμης με την ηθική. Η τελευταία ωστόσο αδυνατεί να προφθάσει την ραγδαία εξέλιξη της βιοϊατρικής τεχνολογίας, του ψηφιακού οικοσυστήματος, της κυβερνητικής και της ρομποτικής, μεγέθη τα οποία δημιουργούν νέα δεδομένα ζωής και πραγματικότητας και καλλιεργούν προσδοκίες οι οποίες ολοένα και λιγότερο θεωρούνται σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Η τεχνητή νοημοσύνη, το έσχατο επίτευγμα των επιστημονικών εφαρμογών, ήδη έχει καταλάβει μεγάλο μέρος της καθημερινότητας υπηρετώντας ανθρώπινες ανάγκες μέσα από το ψηφιακό οικοσύστημα και τους αυτοματισμούς. Ωστόσο η προοπτική να ανέλθει σε επίπεδα που θα την συνδέσουν με την ίδια την ανθρώπινη φύση και το ανθρώπινο πρόσωπο εγείρει τεράστια ερωτηματικά για τα πεδία της ηθικής, της ανθρωπολογίας, της επιστήμης, της φιλοσοφίας και της θεολογίας.

Οι αναγωγές που έγιναν από σύγχρονους διανοητές οι οποίοι συνδέουν την ΤΝ με την μετ-εξέλιξη του ανθρώπινου είδους εισηγούνται νέους όρους όπως ο δι-ανθρωπισμός και ο μετ-ανθρωπισμός. Οι όροι αυτοί έχουν ήδη απασχολούν εκτεταμένα την επιστημονική, φιλοσοφική και θεολογική σκέψη. Χωρίς αμφιβολία σύντομα θα αρχίσουν να απασχολούν και την πολιτική και την νομική.

Ιδιαίτερα ανησυχητική εμφανίζεται η έξαρση του φαινομένου ενός αποδομητικού και επιθετικού δικαιωματισμού ο οποίος έχει αποτυπωθεί στον κόσμο, με τον όρο κουλτούρα της αφύπνισης “wokeism”. Ήδη σημαντικοί διανοητές επισημαίνουν την αντιστροφή και παραποίηση των κοινά αποδεκτών αξιών, ακόμη και της κοινής λογικής στον βωμό μίας νέας στάσης ζωής και θεωρίας. Η τελευταία είτε μέσα από μία εκφοβιστική υστερία είτε μέσα από ένα έντεχνα συγκαλυμμένο προσωπείο αλλάζει τις έννοιες της ανθρωπολογίας, του κοινωνικά αποδεκτού και του πολιτικά ορθού, καταργώντας έτσι κάθε καθολικό κριτήριο ορθότητας. Το φαινόμενο αυτό, το οποίο αποτελεί παρερμηνεία, κατάχρηση και παράχρηση της θεμελίωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να επιφέρει ολέθρια αποτελέσματα εάν αποτελέσει την ανθρωπολογική βάση επάνω στην οποία θα θεμελιωθεί η πρόσληψη της τεχνητής νοημοσύνης και ό,τι χαρακτηρίζεται ως μετ-ανθρωπισμός

Πρέπει να τονιστεί ότι η ορθόδοξη Θεολογία δεν έχει ώς κύριο θέμα της τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά τα δικαιώματα του Θεού. Παραταύτα και οι ορθόδοξοι Θεολόγοι μιλούν για ανθρώπινα δικαιώματα, επιφέροντας ορισμένες βελτιώσεις η συμπληρώσεις στις υπάρχουσες θεωρήσεις. Αυτές δεν φαίνεται να συνεκίνησαν η να συγκινούν ουσιαστικά τον άνθρωπο. Σήμερα φθάσαμε στην Κουλτούρα της Αφύπνισης “Wokeism”.

Η Κουλτούρα της Αφύπνισης είναι ίσως κατεξοχήν επίκαιρη για την Θεολογία. Εδώ όμως η αφύπνιση πρέπει να έχει τελείως διαφορετικό χαρακτήρα. Αν η κουλτούρα της αφυπνίσεως για τον μετανεωτερικό άνθρωπο αποβλέπει στην απελευθέρωσή του από όλους τους φυσικούς, ανθρωπολογικούς και κοινωνικούς περιορισμούς, με την κατάλυση τους και την κατάφαση στην πλήρη αντινομία και ασυδοσία, για την ορθόδοξη Θεολογία οφείλει να αποβλέπει στην πλήρη απελευθέρωση του ανθρώπου, που κατορθώνεται με την υποταγή του στο θέλημα του Σαρκωμένου Λόγου. Η αλήθεια αυτή, αν και υπάρχει στην ορθόδοξη Θεολογία, δεν προβάλλεται επαρκώς στην αναμέτρηση της με την καθημερινότητα. Η πλήρης χειραφέτηση που προτείνει η Κουλτούρα της Αφυπνίσεως (wokeism), αφαιρεί από τον άνθρωπο την ανθρωπιά του, οδηγεί ουσιαστικά στην αποδόμηση της κοινωνίας και την αυτοκτονία του. Και αυτό είναι εύκολο και μπορεί να πραγματοποιηθεί με άνεση στην καθημερινότητα, όπως μαρτυρεί και η ευρύτερη διάδοση της. Η πλήρης όμως προσήλωση στο θέλημα του Σαρκωμένου Λόγου προσεγγίζεται δύσκολα και με καθημερινή θυσία. Αλλά αυτή οδηγεί στην όντως απόλυτη ελευθερία, στην ελευθερία του Θεού που αδυνατεί να κάνει κακό, να αρνηθεί δηλαδή τον εαυτό του. Αυτή είναι και η απόλυτη ελευθερία του ανθρώπου, η ελευθερία της Θεώσεως

Ο άνθρωπος ως εικόνα του απολύτου προσωπικού Θεού ασφυκτιά στους περιορισμούς της κτιστής φύσεως του. Η φύση του απώλεσε την ενότητα της. Αλλοτριώθηκε και διασπάστηκε. Ο πόθος της απόλυτης ελευθερίας φαλκιδεύεται από την αλλοτρίωση της φύσεως του. Αισθάνεται δέσμιος του εαυτού του και αναζητεί την απόλυτη ελευθερία από τον εξωτερικό κόσμο. Απελπίζεται από την ανεπιτήδευτη αυτογνωσία και ελπίζει να λυτρωθεί με την γνώση και την εκμετάλλευση του κόσμου που τον περιβάλλει. Οι επιστήμες και η τεχνολογία ανακαλύπτουν ακατάπαυστα μέσα που ικανοποιούν τις υλικές ανάγκες και επιθυμίες του ανθρώπου, ενώ ταυτόχρονα διευρύνουν την απογοήτευση, αλλά και την έγνοια του από την τραγικότητα που διαπιστώνει στο βάθος του εσωτερικού του κόσμου για την κατάσταση και την προοπτική της υπάρξεως του. Χαίρεται για τις επιτυχίες του, αλλά και φοβάται για τις συνέπειες τους.

Η κλασική αρχαιοελληνική προτροπή “Γνώθι σαυτόν” έγινε μάλλον αποκρουστική, γιατί, όταν εφαρμόζεται χωρίς να καλύπτεται από υποκρισία και ναρκισσισμό, εντείνει την απογοήτευση και οδηγεί στην απόγνωση. Εδώ η ασκητική παράδοσης του Χριστιανισμού έχει να παρουσιάσει σταυροαναστάσιμη οδό, που κορυφώνεται στην χαρισματική απόγνωση των ασκητών.

Κάθε άνθρωπος γνωρίζει ότι δεν είναι αίτιος της ύπαρξεώς του. Δεχόμενος τον Θεό ως δημιουργό του είναι φυσικό να αναζητεί από αυτόν και το νόημα και τον σκοπό της ύπαρξεώς του. Ο Χριστιανός καλείται να σηκώσει τον σταυρό του και να ακολουθήσει τον Χριστό, “όπου αν υπάγη”: “Εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθώμεθα”. Η κοινή πορεία προς την κατεύθυνση αυτήν με ταπεινό φρόνημα στηρίζει τον άνθρωπο στις δυσκολίες του και χαριτώνει και αυτή την απόγνωσή του.